Өнөөдөр Монголд авторитари дэглэм тогтож эхэлсний нэг тод илрэл нь мөрдөн шалгах, хэрэг хянан шийдвэрлэх үйл ажиллагаа эргээд социализмын үеийнх шиг, хуульд бус, том дарга нарт захирагддаг болсон явдал болно.

Уржигдар Уханьд үлдсэн байсан манай 31 иргэн эх орондоо ирлээ.

Бүх хүнийг тэгш жаргааж болно гэж Германы философич Маркс сургажээ. Энэ номлолыг амьдралд хэрэгжүүлэх гэж хүн төрлөхтөн зуун жил зүтгээд эцэст нь хэмжээлшгүй зовлонд бүх хүнийг аваачсан даа.

​“Муу эр дайнд хөөрнө” гэж манай өвөг дээдэс сануулан захижээ. Гэтэл бид дайнаас өмнө вирусэнд хөөрөөд алга болов. ​Вирусэнд ч юу байхав, сургаар нь л туйлаад давхичихдаг юм байна. (Туйлаад гэснээс, сарлаг уг нь Төвдөөс гаралтай амьтан боловч үймрэн саагихаараа монголчуудтай бузар адилхан шүү дээ. Нэг нь л үргээдпижигнэвэл гүйцээ. Үргэснээсээ үргээд, сүүлдээ өөрөөсөө үргээд долоон уул даваад талийдаг гэж байгаа. Тэр нэг, савга сүүл нь сагсалзаал, сүржигнээд зэлээ аваад хуйларч байгаа нь ​яг л “Хортой банаана, энээ тэрээ” гээд сүржигнэж байгаа бидний хамаатан садан аятай)

УЕП-ын УИХ-д танилцуулсан үндэслэлийн нэг нь "Г.Батхүүгийн нас барсан хэргийг шалгах явцад худал мэдүүлэг өгсөн" гэж байгаа. Гэтэл УИХ-ын гишүүд "Арай ч хүн алчихаагүй байгаа" гэсэн юм яриад байдаг. УЕП зориуд санаатайгаар УИХ-ыг төөрөлдүүлж шийдвэр гаргуулах гээд байгаа юм уу, УИХ-ын гишүүд нь өөрсдөө ийм "мулгуу" юм уу?

Сонгуулийн хуулийг батлахдаа жижиг 76 тойргоо том 26 болгосон нь нэр дэвшигчийн өмнө тавигдах шалгуурыг жаахан ч гэсэн өндөрсгөсөн хэдий ч тойргийн хуваарилалт, мандатын тоог тогтоохдоо “нүдийг нь сохолчихож” байгаа юм. Нөгөө хүний эрхийн байгууллагуудаас зөвлөөд байдаг "сонгох эрх" сонгуулийн тойрог, мандатаар дамжин хулгайлагдаж байна.

Нээрээ, Ерөнхийлөгчтэй холбогдсон шинэ заалтыг 2025 оноос хэрэгжинэ гэсэн санал явж байсан шүү дээ! Гэтэл саналыг өөрчлөөд ирэх 5-р сарын 25-ны өдрийн 12 цагаас хэрэгжинэ гээд баталчихсан байна шүү дээ!

Энэ удаагийн сонгуулийн хуулийн өмнөх сонгуулийн хуулиудаас ялгаатай нь сонгуулийн тойрог хуваарилах зарчим буюу шалгуурыг хуулиар тавиад өгчихсөн. Тэгэхээр энэ удаа сонгуулийн тойргуудыг байгуулахдаа УИХ өөрсдийн дур зоргоос илүү хуулиа мөрдөх шаардлага үүссэн гэсэн үг. 

Хэрэв багадаа тэр хэрэгцээт шим тэжээлээ аваагүй бол том болоод олох орлогод нь хүртэл нөлөөлдөг гэнэ. Иод, төмөр, кальци гэх мэт бичил тэжээлийн элементүүд хүртэл эдийн засгийн хөгжилтэй холбогддог.

УИХ дур зоргоороо шүүж болдог юм бол бид яагаад шудрага ёсыг тогтоох эрхгүй юм бэ хэмээсэн популист этгээдүүд мөн гудамжинд "хувьсгалт шүүх" байгуулахаа зарлаж байна.

Ерөнхийлөгчийн засаглалтай болъё гээд л мань хүний баадууг нь мушгиад тавьчихсан хүүхэлдэйнүүд орилоод л гүйлдээд явах юм. Монгол тэртэй тэргүй Ерөнхийлөгчийн засаглалтай орон. Эзэний одоо эдэлж байгаа эрх мэдэл нь соёлжсон аль ч орны Ерөнхийлөгчийн санаархаад ч олдохгүй хэм хэмжээ. Мугабэ, Чааваас, Ким Чэн Ир, Лукашенко, Каримов нар л ийм хэмжээний эрхтэй байх.

Долоон жил төр барьсан Лениний ёс бусын арга барилыг далан жил заалгасан Монголын улстөрчид Ленинд өөрт нь эргүүлээд лекц уншсан ч чадахаар туршлага хуримтлуулжээ. Эрт гарсан чихнээс хожуу ургасан эвэр урт гэж...

Сануулахад шүүгчийг ҮАБЗ-ийн зөвлөмжөөр томилж чөлөөлдөг хуулийн өөрчлөлт одоо ч гэсэн хүчин төгөлдөр хэвээр байгаа. Ирэх тавдугаар сараас Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт хэрэгжээд эхэлбэл тэд шууд Улсын дээд шүүхийн ханаа хяналтад орно. Шүүхийн байгууллага дээрээсээ доошоо босоо удирдлагатай болж, дээд шүүх юу гэнэ түүнийг хийх болно гэсэн үг.

Их гүрнүүд гэдэг бол ямагт ил далд өрсөлдөж байдаг. Харин жижиг орны дарангуйлагч нар үүн дээр нь тоглож улсынхаасаа илүүтэй хувийн ашиг сонирхлоо хангаж авдаг.

"Шулуухан хэлэхэд популист улстөрчдийг сонгож толгой дээрээ залсан ард түмэн бол шинэ үеэс, ирээдүйгээсээ айдаг хулчгарууд. Популистууд айдас дээр дөрөөлөн залуусын нүдийг сохолдог. Иймээс залуус аа та нар ирээдүйгээсээ бүү айгаач, диктаторуудыг хэзээ ч бүү дэмжин, хүлээн зөвшөөрөөч..."

Монгол хүний хувьд өчүүхэн санаа зовохгүй бадарладаг зүйл бол зугаа цэнгэлийн хандив юм. Хэн ч “Бид хэд нэг сайхан цэнгэх гэсэн юм, чи мөнгө өгнө дөө” гэсэн хүсэлтийг өчүүхэн ч санаа зовохгүй тавина. Цаад хүн ч гайхахгүй “Аргагүй, аргагүй. Хүн байна даа энэ чинь, сайхан найр наадам хийлгүй яахав” гэж үзнэ.

Монгол хүний хязгааргүй шунал биднийг хямралаас гаргана. Хямралаас хурдан гарахын тулд эхлээд тартагтаа тулах ёстой. Одоогийнхоосоо ч илүү, хамгийн хурднаар, бүр ёроол руу унах ёстой. Тэгж байж энэ эцэс төгсгөлгүй мөнгөний амлалт, саналын худалдан авалт дуусна.

Иргэн хүн өөрийнхөө ирээдүйд хийж буй хөрөнгө оруулалтын нэг бол тэтгэврийн даатгал. Энэ мөнгийг татварын орлоготой адилтгаж, төр захиран зарцуулж буй нь миний мөнгийг халааснаас маань дээрэмдэж байгаатай яг адил юм. Нийгмийн даатгалын санг улсын төсвийн нэг хэсэг байна хэмээн хуульчилж, төсвийн бүрэлдэхүүн хэсэг болгоод дураараа дургиж байна.

Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хожим, тодорхой үйлдэл хийхдээ нэхэн сануулах үгээ урьдчилан хэлдэг хүн. Цаг нь болохоор “би төдийд хэлэхдээ...” гээд л үйлдэнэ. Тийм учраас түүний үгийг анхааралтай ажин ирээдүйн алхмыг нь төсөөлөх гэж оролдох хэрэгтэй. Тэр тусмаа, шинэ жилийн мэндчилгээндээ далд утгатай маш ноцтой мессежүүд илгээсэн!

МАН захиалсан судалгааныхаа мөрөөр “залруулга” арга хэмжээ авч эхэллээ. Ахмадаа алагчилсан зөвлөмжийг ҮАБЗ гаргаж МАН хэрэгжүүлэхээр зүтгэж эхэлснийг улс төрд ганцаараа тоглолт хийж буй О.Баасанхүү шүүмжилж АН-ынхнаас урьтан оноо цуглуулаад эхэлчихлээ.