Өмнөд Америкийн хүний эрхийн томоохон байгууллага болох Латин Америкийн Нээлттэй Хөгжлийн Төв (CADAL) өнөөдөр өглөө орон нутгийн цагаар 04 цагт шоронд ял эдэлж буй Монголын улстөрч Э.Бат-Үүлийн талаар мэдэгдэл гаргажээ.
Уг мэдэгдэлд, “Монголын улстөрч, хүний эрхийн төлөө тэмцэгч, 1990 онд Монголд өрнөсөн ардчилсан хувьсгалын баатар Эрдэнийн Бат-Үүл өөрийн гэр бүл болон олон нийттэй харилцахыг хориглуулсан улс төрийн хоригдол болоод байна.
Бараг 70 настай (Э.Бат-Үүл энэ жил 65 нас хүрнэ) улс төрийн зүтгэлтэн тэрээр дөрвөн жилийн хорих ял авчээ. Ардчиллын баатар өчигдөр эцсийн арга хэмжээ болгон өлсгөлөн зарлалаа.
Бид түүнтэй эв санааны нэгдэлтэй байж, нэн даруй суллуулах, түүний үг хэлэх эрх чөлөөг хүндэтгэх тухай цахим өргөдөлд гарын үсэг зурахыг CADAL урьж байна” гэжээ.
“Бат-Үүл бол 1990 онд ардчилсан хувьсгалыг Монголд авчирсан улс төрийн удирдагчдын нэг юм. Саяхан улс төрийн шалтгаанаар түүнд дөрвөн жилийн хорих ял сонсгожоо. Тэрээр өөрийг нь улс төрийн хилс хэрэгт гүтгэсэн хэмээн үзэж, хэргээ үл хүлээн зөвшөөрч, шүүх хурлыг олон нийтэд нээлттэй явуулахыг шаардсан ч шүүх хурлыг хаалттай явуулж, ял оноосон юм.
Түүнийг цагдан хорьсон жинхэнэ шалтгаан нь Э.Бат-Үүл Монгол Улсад эрх барьж буй Ардын намыг (Коммунист Нам) хатуу шүүмжилж, тэдний бодлогыг эсэргүүцэж, Монгол Улс аюулд орсныг цаг үргэлж сануулж байсантай холбоотой. Түүнчлэн Э.Бат-Үүлийн шүүхийн шийдвэрийг давж заалдах эрх нь зөрчигдөж, 14 хоногийн дотор гарах ёстой шүүхийн шийдвэр 60 гаруй хоногийн дараа гарсан. Шоронд орсны дараа түүний хэвлэн нийтлэхийг хориглож, ар гэрийнхэндээ захидал бичиж чадахгүй байна.
Монголын эрх баригч коммунист Ардын нам, Оросыг дэмжигч хүчнийхэн 1990 оноос хойш түүнийг гүтгэж, хэлмэгдүүлсээр ирсэн нь нэг талаараа Э.Бат-Үүлийг Монголд ардчиллын бэлгэ тэмдэг гэж үздэгтэй холбоотой. Монголын ардчиллыг Э.Бат-Үүлгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй бөгөөд ардчилсан хувьсгалын анхдагчдаас амьд үлдсэн цөөхөн удирдагчдын нэг. Тиймээс монголчуудын хувьд Монголын ардчиллын түүх, өнөө, ирээдүйг энэ хүнгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй. Бат-Үүлийг хэлмэгдүүлсэн нь ардчиллыг нухчин дарах гэсэн оролдлого. Э.Бат-Үүл ардчиллын баатар бөгөөд хамгийн сүүлд гэр бүлийнхэнтэйгээ харилцахдаа “хүний эрх, ардчиллыг хамгаалж өлсгөлөн зарлана” гэдгээ хүлээн зөвшөөрүүлсэн байна. “Намайг гүтгэх эрх чөлөөний чинь төлөө би үхэн үхтлээ тэмцэнэ" гэж зарласан Э.Бат-Үүлийг нэн даруй суллахыг шаардаж, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрхийг нь хүндэтгэж байна” гэсэн байна.
Латин Америкийн Нээлттэй, Хөгжлийн Төв (CADAL) нь улс төрийн нам, үйл ажиллагаанаас ангид хувийн, ашгийн бус сан юм.
Б.Бүжлхамаа
Сэтгэгдэл (11)