УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн үдээс өмнөх хуралдаанаар Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай /Засгийн газар 2025.01.23-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн/ хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан гишүүдийн тавьсан асуулт асуултад ХХААХҮ-ийн сайд хариулт өгөв.
-ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр:
-Гурилын үйлдвэрүүд цөөрч байгаа нь өрсөлдөөн их байна гэсэн үг. Үйлдвэрүүдийн тоо цөөрөх цаашид ч цөөрөх байх. Одоогийн байдлаар есөн үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж байна. Хоёр үйлдвэр үйл ажиллагаа зогсоосон . Таван үйлдвэр 20 хувийн хүчин чадлаар ажиллаж байгаа бол 2,3-хан үйлдвэр бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж байна. Улаанбуудайн тариалалтын хамгийн сүүлийн үеийн технологийг ашиглаж байна. Монголын үйлдвэрүүдийн чанар сайжирч байгаа. Үйлдвэрлэлийн 40 хувийг гаднын зах зээлд алдсан гэсэн үг. Гурилын чанар муудсан гэж хэн хэлснийг мэдэхгүй. Харин гурилын чанар сайжирч байгаа. Төрөл ч мөн нэмэгдсэн. Тариаланчид улаанбуудайн хамгийн сүүлийн үеийн технологийг ашиглаж байна. Ургац тогтмол нэмэгдэж байна. Гурилын чанар муудсан гэх асуудалтай би санал нийлэхгүй. Гурил хямдхан байгаа. Өөрөөр хэлбэл, Алтантариа 1500 төгрөг, Өгөөж 1760 төгрөг, УБ гурил 2050 төгрөг, Өег гурил 1930 төгрөг, Дорнодын гурил 1790 төгрөг гэх мэт үнэтэй байна.Тээвэрлэлт, худалдааны төвүүддээ очоод үнэ нэмэгддэг. Тээвэрлэлтээс хамаарч худалдаанд 30-40 хувийн үнэ нэмэгддэг. Дундаж үнэ 1500 байгаа нь боломжийн үнэ.
УИХ-ын гишүүн М.Бадамсүрэн:
-Гурилын импортын татварын 15 хувийг сэргээвэл үнэ өсөх нь мэдээж. Хэрвээ үнэ нэмэгдэж, бусад өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ дагаад өсвөл хэн хариуцлага хүлээх вэ? Инфляцад нөлөөлөхгүй гэсэн баталгаа байна уу?
ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр тэрбээр, тухайн үед нь гурилын үнэ экспорт, импортын балансыг харж байгаад зохицуулалт хийнэ. Гурил бол ард түмний хамгийн их хэрэглэдэг бараа бүтээгдэхүүний нэг. Жил 100 мянган үр тариаг улс худалдан авдаг болчихвол тогтвортой байдлаа хангана. Экспортыг идэвхжүүлэх, шаардлагатай бол импортыг хязгаарлах, боомтод квот тогтоох гээд олон аргыг хэрэгжүүлж болно. Улаанбуудайн экспортыг асуудал болгоод байхааргүй зохицуулж боломж энэ ЗГ-т байна. Тэр эрхийг энэ хуулиар Засгийн газарт гаргаж өгөх хэрэгтэй. Үнэ асар их нэмж ашиг олсон зүйл байхгүй. Үйлдвэрүүд 2024 оны байдлаар 6-9 хувийн ашигтай ажиллаж байсан.
УИХ-ын гишүүн Б.Баяртбаатар:
-126 гишүүн дотор үндэсний үйлдвэрлэ дотоодын үйлдвэрлэлээ дэмжихгүй гэх хүгн байхгүй. Салбарын бодлого чинь буруу байгаа нь гол асуудал болж байна. Гурилын үнээ дийлэхээ болиод аргаа бараад импортын татварыг чөлөөлөөд нэг жил ч болоогүй байна. 2020 оноос хойш гурилын үнэ яагаад өссөн. Энэ талаар судалгаа, мэдээлэл байна уу. 37 үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж байсан байна. Гэтэл одоо энэ тоо ес болж буурсан байна. Яагаад ААН-үүд хаагдав. Үүнд ямар бодлого баримталсан юм. Үнийг зах зээл шийднэ гэдэг байр суурьтай байгаа юм байна. Ингэхээр иргэдийн нуруун дээр ачаа ирнэ л дээ. Эцэст нь салбарын сайд нь монополь болсон гурилын үйлвэрүүдийн хэвлэлийн төлөөлөгч шиг битгий ажилла.
Ж.Энхбаяр:
-2025 оны ургац хүртэл гурилын үнэ тогтвортой байна. Хууль хэрэгжсэнээс хойш 64,2 мянган тонн баяжуулсан болон баяжуулаагүй гурил импортолсон. Мөн 52 мянган тонн тэжээл импортолсон нь дотоодын үйлдвэрлэлд шууд нөлөөлж үнэ өссөн.
