Өнгөрсөн долоо хоногт Капитолид олон хүн цугларсны дараа Facebook, Twitter, Reddit зэрэг олон хэрэглэгчтэй платформууд сонгогчдын луйврын талаар худал мэдээ тараасан эсвэл халдлагыг төлөвлөж байсан байж болзошгүй хаягуудыг хаасан. Үүний дараа эдгээр хуйвалдаан, болзошгүй хүчирхийллийн талаархи зарим хэлэлцүүлэг нь Габ, Телеграмм, 4чан зэрэг бага танигдсан вэбсайтууд болон аппликейшн руу шилжсэн.
Нью Йорк Таймсынхан судлаач Шира Френкельтэй хүмүүсийг гол сошиал платформоос холдуулах эрсдэл, цаашдын хүчирхийллийн талаархи яриа болон постуудыг юу гэж харж байгаа талаар ярилцлаа.
-Габ эсвэл Телеграм гэх мэт дийлэнх хүмүүсийн төдийлөн мэддэггүй сүлжээнүүд ямар байдаг вэ?
-Жишээ нь Телеграм гэх мэт жижиг сошиал платформууд дээр хүмүүс хоорондоо ярилцаж байгаа нь эмх замбараагүй гэр бүлийн бүлгийн текст шиг санагддаг. Гэхдээ харилцан яриа ихэвчлэн гол ярианаасаа хальсан, доромж үг хэллэг их байдаг. Эдгээр онлайн форумууд нь хүмүүсийг ямар нэгэн үзэл бодлыг илэрхийлэх диваажин гэж хэлдэг ч, бүлгийн бодлын эсрэг санаа бодлыг үл тэвчих шинжтэй байдаг. Хэрэв сэтгэгдэл бичсэн хэн нэгэн нь "Жо Байден ерөнхийлөгчийн тангараг өргөх магадлал нээлттэй байцгаая" гэх мэт зүйлийг хэлбэл тэр хүнийг бусад нь хэл амаар дайрч давшилна.
-Фэйсбүүк гэх мэт нийтлэг нийгмийн сүлжээнүүд хуйвалдаан хэлэлцсэн эсвэл хүчирхийлэл төлөвлөж буй бүлгүүдийг хаах нь хэр үр ашигтай вэ? Энэ нь хүмүүсийн уурыг хүргэж, тэднийг онлайнаар өөр газар руу түлхэж байна уу?
-Энэ бол мэдээж хэцүү. Хуйвалдаан зохион байгуулагч, хэт даврагчдыг фэйсбүүк, инстаграм, YouTube, твиттерээс түлхэх нь ашигтай. Яагаад гэвэл ингэснээр тэднийг үндсэн дагагчдаа олноор нь хуйлруулахгүй байх боломж бүрдүүлнэ гэж үзэж байгаа. Гэхдээ хүмүүс олонхын хэрэглээд байдаггүй вэбсайт руу шилжихэд хэт их итгэл үнэмшлээс татгалзах боломж бага байдаг. Экстремист хөдөлгөөнийг судалдаг хүмүүс хуйвалдааны онол эсвэл террорист суртал ухуулгад хэн нэгэн итгэж эхлэх тэр мөчид энэ талаар орж, яриа өрнүүлэх хамгийн үр дүнтэй үе гэж хэлдэг. Хэрэв таны үеэл ах өөрийнхөө фэйсбүүк дээр нас барсан хүмүүс сонгуульд саналаа өгсөн эсэхийг асууж байгааг харвал та эдгээр нэхэмжлэлүүд үнэн биш болохыг нотлох баримтуудын талаар ярилцаж болно. Харин олон дагагчтай нэг нь нэгнээ уншдаггүй тэр талбар дээр сонгогчдын луйврын талаар хуурамч нэхэмжлэлийн талаар ярьж байгаа бол энэ бол хүч тамираа тарамдсан зүйл болно.
-Өнгөрсөн долоо хоногт Капитолийн халдлагаас хойш хүмүүс бага танигдсан эдгээр сүлжээнүүд дээр юу хэлэлцсэн бэ?
-Капитол руу халдсан нь хүмүүсийг ирээдүйд юу болох талаар зоригжуулж байсан. Хүмүүс нээлтийн үйл ажиллагааг тасалдуулахыг оролдох ёстой юу, эсвэл энэ нь улам бүр түгээмэл болж байна уу, мөн тэд цаг хугацаагаа өнгөрөөх үү гэсэн маргааныг би харсан. Хүмүүс тангараг өргөх ёслол нь ямар ч тохиолдолгүйгээр үргэлжлэх байсан ч илүү хүчирхийлэлд өртөх эрсдэлтэй гэдгийг ойлгох нь чухал юм.
-Та Исламын улс ба Америк дахь хэт барууны бүлгүүдийн талаар мэдээлж байгаагаасаа хэт туйлшрахын эсрэг үр дүнтэй тактик юу сурсан бэ?
-ISIS-ээс авсан сургамж бол экстремизмтэй тэмцэх нь онлайн болон бодит зан үйлийн эсрэг нэгдмэл арга хэмжээ шаарддаг. АНУ-ын засгийн газрын дэмжлэгтэйгээр технологийн компаниуд хамтран ажиллаж, олон нийтийн сүлжээнээс ISIS-ийг хөөн зайлуулсан. Үүнийг лалын ертөнцөд хүмүүс ба ISIS-ийн эсрэг цэргийн ажиллагаагаа доройтуулах санаачилгатай хослуулсан.
Мэргэжилтнүүд Америк дахь хэт даврагсдын эсрэг тэмцэл нь зөвхөн олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслийг хориглох явдал биш гэж хэлдэг. Эдгээр итгэл үнэмшлийг эсэргүүцэхийн тулд сургууль, орон нутгийнхаа бусад хүмүүстэй холбоо тогтоохын тулд мэдлэг, санхүүжилт, амлалт шаардагдана.
Б.Бүжлхамаа