Ноосны урамшууллаас эхлээд ноолуурынх нь мөнгийг хүртэл хэдэн чулуу зарж олдог, олсноо малчдад зориулдаг гэдгийг. Цаашилбал малчид үйлчлүүлдэг эмнэлэг, сургууль, цагдаа... гээд бүгдийнх нь цалинг, нийгмийн бүх халамж, үйлчилгээг зөвхөн уул уурхайгаас олдог орлогоосоо олгодгийг малчид маань мэдэх үү...

Оросын өөрийнх нь “Демократические инициативы” гэх сангийн захирал Ирина ​Бекешкина гэдгийн ярьснаар бол Крымыг ОХУ-д нэгтгэе гэдэг дээр тэндхийн хүн амын 50-иас дээш насныхан л саналаа өгнө гэсэн урьдчилсан тооцоо хийгдээд байтал гэнэт 96 хувь гэсэн үзүүлэлт гараад ирсэн нь Украиныг өөрийг нь гайхшруулсан төдийгүй оросууд ч өөрсдөө итгэн ядан байсан болов уу. Энэ бол олон улсын эрх зүйд тулгарч байгаагүй шинэ үзэгдэл мөн.

Саяхан болтол монголчуудыг Хятадын танкаар айлгадаг, "Хамаг баялгаа Хятад руу зөөгөөд дуусах нь" гэж харамладаг нэг хүн байв шүү. Гялгар уутанд элс хийж барьчихаад хадаасаар цоолоод харуулж байсныг нь мартаагүй биз дээ. Төмөр зам тавибал ийм л юм болно гээд...

Хэрвээ нийгэм өөрийгөө шатааж дуусдаг, нэг зэрэг олон юм хийх чадвартай юниверсал хүн байхыг биднээс шаардаж байгаа бол эсрэгээрээ бид мундаг байх албагүй гэдгээ ойлгоод өөрсдийнхөө хүлээлт, бусдад тавьдаг хүлээснээсээ ангижрах хэрэгтэй юм байна. Завгүй цагийн хуваарьт зэвэрдэг хамгийн чухал зүйл нь хүн хоорондын дотно харилцаа аж.

Уул уурхай гэхээр л “ухсан шороо нь үлддэг” гэдэг ойлголт ч бас улирч байна. Тиймээс Оюутолгой бидний боломж, бас сорилт юм.

“Нутгархах” дээр “намчирхах” нэмэгдээд Монгол хэсэг бусаг хуйвалдааны талбар болж хуучин ан цаваараа хэврэгшлээ. Ан цаваараа хагарч амаараа шороо үмхдэг арвин түүхтэй билээ бид. Жагсвал өөрийн үзлээр жагс. Нутгийн хулгайчийг уухайлж угаадас олж долоох шившиг.

Их гүрний дээрэнгүй үзэл бол Орост байна уу, Хятадад байна уу, хаана ч байсан жижиг үндэстэн, жижиг ард түмэнд яг адилхан хатуу харгис ханддаг юм. Эх хэлийг нь хориглодог юм, эх бичгийг нь хориглодог юм, газар нутгийг нь “улсын газар” нэрийн дор булаан авдаг юм, хамаг өмч хөрөнгө, мал сүрэг, бэлчээрийг нь “улсын хөрөнгө” нэрийн дор булаан авдаг юм. Шүтдэг шашныг нь хүртэл устгадаг юм. Харин их гүрэнд хавчуулагдсан жижиг үндэстэн бол зөвхөн “үндэстний цөөнх” гэсэн нэр төдийхөн үлддэг.

Эцэг эх гэдэг бол хүүхдэд хамгийн нандин эрхэм хүмүүс. Ээж аав нь сайхан хоол хийдэггүй ч, хүүхэдтэйгээ тоглох завгүй ч, хүүхдийнхээ сэтгэлийг ойлгож чадаагүй ч, загниж зэмлэдэг ч, эцэг эхтэйгээ байгаа нь хүүхдэд амь амьдрал нь болдог.

Тэд бусад шиг оймсондоо мөнгөө нууж, авлига авч, гадны компаниудаас улайм цайм хувьдаа мөнгө нэхэж, одоогийн төрийн албанд байгаа юм үзээгүй гуйлгачин дарга нар шиг нэр нүүрээ барж ёс зүйгүй авирлахгүй байх.

“Та аливаа нэг зүйлийг хамгийн бага үлдэгдэлтэйгээр хийвэл тэр нь үр ашигтай байдал. Харин ямар нэг зүйлийг зөв хийвэл үр дүнтэй байдаг"

...Гэтэл үйлчилгээний хөлс нэхэгдэхээр, тэд үнэтэй байна гэж гомдоллон, өөх өгсөн хүнтэй өдөр шөнөгүй заргалдана. Үнэндээ Монголд гар утасны үйлчилгээний үнэ дэлхийн дундачтай байтугай социализмтай харьцуулахад маш хямдхан...

Хуулийн өөрчлөлтийн дагуу хэмнэлт хийх, технологийн дэвшлийг ашиглах нэр дор Монголын ард түмэн цахим гавандаа ороод жил гаруйн хугацаа өнгөрлөө. Энэ бол нэг ёсны МАН-ын ард түмэндээ барьж буй “бэлэг” юм. Засгийн газар дижитал шилжилтийг эрчимжүүлж, цахим үндэстэн болно гэж чухамхүү л сүртэй зарласан. Гэтэл үнэн хэрэгтээ цахим үндэстэн болоод сүйд болсон юм ч алга...

Оросын шовинизм эдүгээ Кремлийн үйл хөдлөлийг хөтлөх ба гадагш хийх дайндаа хүн амаасаа ихээхэн дэмжлэг олж буй, хүн амынх нь ихэнхи нь Их Оросын үзэлд эргэлтгүй хөтлөгдсөн дүр зураг харагдах авай.

Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн 267 км, Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн 226 км төмөр замыг бүрэн ашиглалтад оруулж чадвал жилд 50 сая тонн бүтээгдэхүүнийг нэмэлтээр экспортлох боломжтой. Тэмээнд биш, төмөр замчиддаа хөшөө босгох цаг ойрхон...

Хүсэн хүлээсэн шинэтгэлийг хийж, бидэнд хэрэгтэй авралын хаалгыг нээх боломж зөвхөн миний дэмждэг нам, дэмждэг хүмүүст л олдох учиртай юм шиг бодож явсан маань ч төөрөгдөл ажгуу. Мөрөөдөл биелүүлэх хүн нь заавал манай өнөө хэн байх ямар албатай юм бэ?!

Хууль зүйн сайд нэг л үнэн үг хэлсэн. Тэр “Энэ бол цоо шинэ зүйл биш. Өмнө нь байсан зохицуулалт” гэж. Үнэхээр шинэ юм биш, бүр социализмын үеийн Эрүүгийн хуульд байсан. Хэрвээ хуучин байсан болохоороо л зүй зохистой гэж үзэж байгаа бол шинэчлэл энэ тэр яриад яах юм. Социализмын үеийн Эрүүгийн хууль, ер нь бүх хуулиа буцаагаад сэргээгээд явья л даа. Цаазын ялаа ч гэсэн. Ардчилал, хүний эрх, олон улс, дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн өмнө хүлээсэн хариуцлага энэ тэр гэж ярихаа л больчихъё.

Монгол улсын шинэ Үндсэн хууль батлагдаад 30 жил болжээ. Энэ хооронд Үндсэн хуульд хоёр удаа засвар орсон. Гэвч сүүлийн үед Үндсэн хуулин дахь Төрийн байгууламж, сонгуулийн зарчим, эрх мэдлийн хуваарилалтын талаар шүүмжлэл өрнөх боллоо. Одоо үйлчилж буй Үндсэн хуулин дахь төрийн байгууламж шилжилтийн үеийн үүрэг зорилгоо хангасан бөгөөд цаашид улс орон тогтвортой, илүү шударга тогтолцоотой болохын тулд Үндсэн хуулинд зарим өөрчлөлт оруулах хэрэгтэй тухай санал өрнөх болов. Үүнд зориулж хэлэлцүүлэгт нэмэр болох үүднээс Үндсэн хуулийн төрийн байгууламжийн бүлэгт бас нэгэн хувилбар санал болгож байна. Энэ нь хуулийн төсөл гэхээсээ өргөн олны хэлэлцүүлэг, мэтгэлцээн, санал бодлын хуваацалд зориулсан юм.

Соц нийгмийн үед төрийн байгууллага, үйл ажиллагаа, албан тушаалтныг шүүмжлэхийг “доромжлох” гэмт хэрэгт тооцдог, хатуу хүнд ял шийтгэдэг байж. Р.Чойном яагаад гудамжинд үхсэн, Тангадын Галсан нутаг заагдсан нь ийм шалтгаантай. Одоо МАН засаг барьж байгаа үедээ үүнийг гэмт хэрэгт тооцож, дахин хуульчлах гэж байна.

Монгол улс ч гэсэн Байрактарыг авах нь ашигтай. Үнэ хямд, үр дүнтэй, ашигтай юм. Байрактарыг цэргийн зориулалтаар ашиглахаас гадна уудам Монгол орны ой уулс тал хээрээр агаараас хяналт тавьж түймэр зэрэг зөрчлийг илрүүлэхэд ашиглаж болох юм. 

Хууль батлагдвал УИХ-аар дүүрэн “боов", "боорцог", "бохь" хочтой гишүүд чинь гомдлоо бариад цагдаагийн гадаа дугаарлана. Цагдаа олон нийтийн аюулгүй байдлыг хамгаалахын оронд дарга нарын өргөдөл, гомдлыг барагдуулдаг ажилтай болно.