Согтууруулах ундааны соёлтой хэрэглээ нь нэг талаараа хувь хүний боловсрол мөн, үүнийг сурталчилж, таниулж, нийтээрээ уриалж байж хэвшиж тогтдог эд. Дэлхий даяараа согтуугаар жолоо барихын эсрэг тэмцдэг. Гэхдээ манайх шиг шууд цагдаа зогсоож үлээлгэдэг арга барил хамгийн механик, хамгийн зардалтай, хүн хүчний нөөц барсан шийдэл нь болов уу.
Өнгөрсөн онд согтуугаар осол гаргасан 1210 тохиолдол бүртгэгдэж 123 хүн нас барж, нэг тэрбум төгрөгийн мөнгөн хохирол учирсан тухай ЦЕГ-аас мэдээлсэн. Зөвхөн “үлээлгэх” төдийгөөр 54 мянган согтуу жолооч илрүүлдэг аж. Энэ бол зөвхөн илэрсэн тоо, мөсөн уулын орой нь. Өөрийгөө согтуугаар машин барьж чадна гэдэг итгэдэг, өөрийгөө гайхамшигтай жолооч хэмээн барддаг өөр хэдэн зуун мянган согтуу жолооч хөдөлгөөнд оролцож явааг таашгүй. Уулзвар бүхэнд 1000 цагдаа зогсож нарийсгалт хийж үлээлгээд ч энэ тоо буурахгүй. Согтуу жолоочийн торгуулийн хэмжээ бусад торгуулиас хамгийн өндөр нь байдаг ч согтуугаар жолоо барьсан тоо огт буурахгүй “тэнцвэртэй” хадгалагдсаар буй. Тиймээс энэ нь цагдаагийн торгууль хяналт гэхээсээ хувь хүний ухамсарт нөлөөлөх ёстой ажил юм.
Согтуугаар зам тээврийн осол гаргах нь тухайн нэг агшинд ямар нэг буруу шийдвэрийг санаандгүй, хэнэггүй гаргасанаас үүдсэн хэрэг байдаг. Зүгээр л “чи битгий уугаад бай, согтуугаар машин битгий бариад бай” гэж үглээд нэмэргүй. “Heineken” компани жишээ нь согтуугаар жолоо барихын эсрэг олон янзын сурталчилгаа, урлаг спортын одууд оролцсон үнэтэй рэклам хийж цацдаг. Уралдааны машин хэзээ ч шар айрагтай зохицохгүй гэдэг утгатай “When you drive, Never drink” сурталчилгаа нэлээд алдартай. Формулагийн жолоочид ганц пиво ч дэндүү их, та ч бас формулагийн жолооч, гайхамшигтай жолооч гэсэн санаа агуулна. АПУ хувьцаат компаний 25 хувийг “Heineken” эзэмшдэг гэдгийг олон нийт төдийлөн мэддэггүй байхаа. Тэгвэл энэ удаад АПУ хувьцаат компани олон нийтийн дунд “Соёлоор гоёно” төсөл хэрэгжүүлж, үүний нэг гол дэд хэсэг нь “Гайхамшигт жолооч – Уусан бол жолоо барьдаггүй” кампанит ажил эхлүүлжээ.
Согтуугаар жолоо барихгүй байх нь тийм гайхамшигтай зүйл гэж үү? Би бол гайхамшигтай жолооч гэж найзууддаа онгирдог, чи бол гайхамшигтай жолооч гэж найзуудаа хөөргөдөг дөө бид. Найзуудаараа пиво ууж суухдаа “За ганц татчихгүй юу даа, өнөөдөр цагдаа гайгүй биз...” гэж цааш нь давраадаг. “Би ч ганц 100 грамм татчихад үлээлгэхэд гардаггүй шингээчихдэг юм...” гэж гайхамшигтай онгирдог. “Ойрхон юм чинь гайгүй дээ...” гээд л асуудал үүсгэнэ. Бүгдээрээ өөрийгөө 100 грамм татчихаад машин барьж чадна, цагдаад баригдах нь ердөө аз эзийн асуудал гэж боддог байхаа. Гэвч цагдаа ерөөсөө үлээлгэдэггүй, шалгадаггүй байсан бол яах вэ? Бас өглөө архи гарчихсан байхад цагдаа үлээлгээд новшнууд гэж хараадаг. Үнэндээ архи үнэртэж л байвал этилийн спирт биеэс огт гадагшлаагүй, жолоочийн самбаачлах чадварт төдий чинээгээр нөлөөтэй гэсэн үг. Ер нь согтуу жолоочтой зөвхөн цагдаа нар үлээлгээд тэмцэж барахгүй.
Хөлбөмбөгт хөндлөн дамжуулалтаас ирсэн бөмбөгийг довтлогч ганц цохиод оруулчихдаг “амархан” гоолууд бий. Ингээд л гоолдоод байж болмоор юм шиг бодогдоно, гэвч “Хөлбөмбөгт амархан зүйлийг хийхэд хамгийн хэцүү байдаг юм...” гэж Голландын алдарт хөлбөмбөгчин Марко Ван Бастиан хэлж.
Уг нь уухгүйгээр жолоо барих маш амархан. Гэхдээ амархан зүйлийг тогтмол биелүүлэх нь өөрөө тийм ч амар байдаггүй. Уг нь бол ганц удаагийн дадал зуршил, ганцхан удаагийн тэвчээр л хангалттай. Жилд 54 мянган жолооч согтуугаар баригддаг энэ тоо ядаж жилдээ 10-20 хувиар буурч эхэлбэл тэр ч бас гайхамшигтай зүйл. Нэг жолооч гайхамшигтай байж чадвал бүх нийтээрээ гайхамшигтай байж чадна гэсэн үг билээ.
Аанхаа /baabar.mn/
