Монгол Улсын тав дахь Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өөрийнхөө тухай, өөрөө гардаж ном бичсэн эсэхийг хэлж мэдэхгүй. Лав зохиолч, сэтгүүлч, кино найруулагч Д.Төрмөнх “Миний мэдэх “Женко” Баттулга” гэж түүнийг зураглаж, бичиж, туурвисныг нь уншигчид мэднэ. Гэхдээ тэнд бодит хариулт өгөөгүй, тодорхой, тоймтой дүгнэлт үлдээгээгүй зарим асуулт бий. Тэр нь жинхэнэ Халтмаагийн Баттулга гэж хэн бэ? Өөрөөр хэлбэл, сэтгүүлч Д.Төрмөнхийн бичсэн шиг Х.Баттулгыг яг цав тодорхойлсон хүн, дүгнэж бичсэн нэгэн өнөөдрийг хүртэл гараагүй л байна.
Монголчуудын сайн мэдэх, тод дүрээр үлдсэн нь Монгол Улсын дөрөв дэх Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржоос Төрийн өндөр сэнтий залгамжилсан Төрийн тэргүүн бүхий “Монгол ялна” гэх уриа. Үүнээс өмнөх Тавантолгой дахь ашиг сонирхол, түүгээр дамжсан төмөр зам тойрсон улс төрийн цаад агуулгыг нийт монголчууд гэхээсээ нэгээхэн хэсэгт мэдээж хамаагүй. Хамгийн хамаатай байж болох ч хамгийн хамаагүй мэтээр ухуулж, ойлгуулж, сурталчилсаар нэгэн аравныг өнгөрүүлсэн нь үүний бодит жишээ.
УИХ-д гурван удаа сонгогдож, Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтаас Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн сайдын алба руу буурь сэлгэсэн нь Х.Баттулгын үнэн. МоАХ-ны, Монголын жүдо бөхийн холбооны ерөнхийлөгчийн албыг хавсардаг нь, хашиж ирсэн нь, одоо ч яваа нь бас нэгэн үнэн. Туулын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг “Цонжин болдог”-ийг бүтээн босгосон нь маргашгүй үнэн. Харин 200 мянган хүн оршин суух боломжтой “Их Майдар” эко хот байгуулах төслийн явцыг барим тавин баримттай тайланг нь гаргаж тавихад бэрх. Албан бус мэдээллээр нийт 35 сая гаруй ам.долларын хөрөнгө оруулалт шаардлагатайгаас 10 гаруй сая ам.долларыг босгож, бүтээн байгуулалтын ажилд зарцуулаад яваа гэх энэ төсөлд 50 гаруй жил шаардлагатай юм гэдэг.
Гагцхүү Х.Баттулгыг Ерөнхийлөгч болохоос өмнөх болон дараах үйл явдлын хураангуй, хуанлийн хуудаст үлдсэн дардасаас харахад улс төр, нийгмийн хүрээнд хамгийн адармаатай, бас асуудалтай төсөл хөтөлбөр бүр энэ хүнд шууд болон шууд бусаар хамаарч ирсэн нь туйлын үнэн болов. Одоо гэхэд төмөр замаас Хөгжлийн банк руу сэлгэсэн түүнд холбогдох асуудал УИХ-ын хянан шалгах Түр хорооны сонсголд шилжлээ. Улсын Ерөнхийлөгчөөс эхлээд Ерөнхий сайд тэргүүтэй 300 гаруй хүнийг гэрчээр дуудаж, тайлбар авах нь сонсголын гол агуулга.
3.2 их наяд төгрөгийн зээлийн багцын үлдэгдэлтэйгээс 55.3 хувь буюу 1.8 их наяд төгрөг нь чанаргүй ангилалд багтсан нь өнгөрсөн оны энэ үед зарласан хамгийн анхаарал татах сэдэв байв. Нийгэмд тэр дундаа улс төрд том доргио өгсөн эл асуудал өнгөрсөн жил гаруйн хугацаанд олон нийтийн анхаарлын төвд явсаар өдгөө нэг их наяд орчим төгрөгийг буцаан төвлөрүүлсэн сайн мэдээтэй. Гэсэн ч хэний үед хэдий хэмжээний зээлийг хэрхэн олгосон нь, төдийгөөс өдий хүртэл буцааж төлөөгүй явж ирснийг тодруулах, тайлбар авах зорилготой сонсгол үр дүнгээ өгөх үү? гэдэг нь өнөөдөртөө АСУУЛТЫН ТЭМДЭГ. Учир нь, Хөгжлийн банкны асуудал үүссэн үеэс өнөөг хүртэл анхаарлын төвд явж ирсэн Х.Баттулга уг сонсголд гэрчээр дуудагдсан ч бараа сүр нь лав харагдахгүй шинжтэй байх шиг.
Анх удаагаа сайдын эрэмбэд хүрэхээс хожим Төрийн тэргүүн болоход нь ч Зөвлөхөөр ажиллаж байсан нэгэн нь “Шинэ яармаг” төслийг хэрэгжүүлэхээр 142 тэрбумын зээл авсан ч 59 тэрбумыг нь эргүүлэн төлсөн. МоАХ-ны газрыг барьцаалж, “Пирамид орд” компанийн нэр дээр 15 тэрбумыг авсан зэргээр үргэлжлэх Хөгжлийн банктай холбогдох хэд хэдэн зээлийн эс үүсвэрийг олгосон асуудал нь дам утгаараа Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгатай холбогддог. Энэ талаар хэвлэлийн хуудаснаа хангалттай баримт дэлгэгдсэн, тав дахь Ерөнхийлөгчийг өөрийг нь Хөгжлийн банкны сонсголд гэрчээр дуудсан нь түүнийг хамаатуулж харах бодит үндэслэл бас шалтгаан нь.
Нэмээд нүүрсний хэрэг, төмөр замын бүтээн байгуулалттай холбоотой асуудлаар Ерөнхийлөгч асан, иргэн Х.Баттулгыг шалгахтай зэрэгцэн эрүүл мэндийн шалтгааны улмаас өнгөрсөн сард БНСУ-ыг зорьсон тэрбээр сая нэг юм эх орондоо буцан ирж жүдо бөхийн УАШТ үзэж суугаа нь зүгээр ч нэг цаг хугацааны давхцал биш болов уу? Эсрэгээрээ хууль дуудахаар оргож босдог, жүдочдын ард нуугддаг нь Х.Баттулгын гэм биш зан, байдаг л нэг үзэгдэл болов.
Угтаа бол зөвхөн Хөгжлийн банкаар хязгаарлагдахгүйгээр энэ хүнээс асууж, тодруулах асуултын тэмдэг бүхий эргэлзээ олон. Сайд болохдоо л “хар толгойгоороо хариуцна” хэмээсэн Тавантолгой-Гашуунсухайтын төмөр замын гацаа яагаад үүсэв?. “Эрдэнэс Тавантолгой”-н жилийн ашиг болох их наяд гаруй төгрөгөөр 416,1 км төмөр замыг гэнэт тавихаар болж, өөрөө манлайлах болов? Түүгээр дамжуулсан оффтейк гэрээг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөмж дор нууцын зэрэглэлд оруулсан зэргээр хөвөрнө. Гэвч иргэн Х.Баттулгад энэ бүхэнд хариулт өгөх шалтгаан өнөөдөртөө алга бололтой.
Эцэст нь хамтарсан Засгийн газарт Зам, тээвэр, барилга хот байгуулалтын сайд болохоосоо сар хүрэхгүйн өмнө бичиж, олон нийтэд хүргэсэн “Пүүжээгийн эх орон” нийтлэлээ санаж байгаа эсэхийг асууя? “Сингапур зэрэг жижиг боловч хөгжилтэй орнуудын иргэд АНУ-д визгүй зорчдог юм билээ. Тэгэхээр бид ядуу байсан цагтаа ямар ч виз гуйгаад нэмэргүй, хөгжиж, иргэдээ хэнээс ч дутахгүй болгосон цагт визийн журам аяндаа хөнгөлөгдөнө гэж ойлгогдож байна. Иргэд нь ядуу, харлаж үлдэх магадлал өндөртэй байхад ямар ч мундаг Ерөнхийлөгч очоод үгүйсгэсэн хариулттай л буцна. Ай хөөрхий Пүүжээ…” хэмээх 15 жилийн өмнөх Таны нийтлэлийг сануулъя, эрхэм экс Ерөнхийлөгч өө!
Энэхүү нийтлэлээс хойш Таны улс төр дэх орон зай улам томорч, улсын Ерөнхийлөгч болтлоо дэвшсэнээс өөрөөр Монгол ялсангүй. Монгол Улсын Төрийн тэргүүний хувиар АНУ-ын Ерөнхийлөгчтэй албан ёсны уулзалт хийх үеэрээ ч ОХУ-ын удирдагчтай утсаар яриулах уриалгахан санал тавьснаас бусдаар бахь байдгаараа нэгэн аравныг үджээ. Пүүжээгийн амьдрал ч дээрдсэнгүй. Ингэхэд “Где ты Пүүжээ?”...
С.Гандөл /uzeg.info/
