УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат:
-Үндсэн хуулийн өөрчлөлт оруулах төслийн ажил олон жил үргэжлсэн, олон хүний санаа бодлыг тусгасан гэдэгт бид итгэлтэй байгаа. Бид Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хэлэлцэхийн өмнө хуульд нийцүүлэн өргөн баригдаагүй, Ерөнхийлөгчийн саналыг аваагүй гэдгийг хэлсээр байгаа. Үндсэн хууль хэлэлцэх дэгийн хуулийг баталсан ч хэрэгжиж эхлээгүй байна. Гэтэл бид хуучин хуулийнхаа дагуу Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хэлэлцэж байна. Үндсэн хуулийг маш онцлогтой хэлэлцдэг.
Энгийн хуульд хавчигдаад олонхоороо түрж батлах гэж байна. АН завсарлага авах эрхгүй болсон. Үүнийг хууль журмынх нь дагуу хэлэлцэж, улс төрийн намуудын саналыг аваач гэж шаардаж байна. Тэр болтол бид хуулийн хэлэлцүүлэгт оролцох боломжгүй.
УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн:
-Үндсэн хууль өргөн барьсан төслийг хараад үнэхээр аргагүй юм даа гэсэн бодол төрөөгүй учраас үг хэлж байна.
Ард түмний яриад байгаа хэд гурван юмыг өөрчлөлтөд оруулаад дундуур нь юмаа шургуураад байх юм. Гуя дагаж хүзүү гэдэг шиг. Үндсэндээ Үндсэн хуульд нам сонгодог өөрчлөлтийг л оруулах гээд байна. Би Засгийн газрыг сул байна гэж боддоггүй. Бид тийм супер Засгийн газраар яах юм бэ.
Байгалийн баялаг ард түмний өмч байна гэсэн бол одоо төрийн өмч гэчихлээ. Ард түмэн баялгаа хүртэж чадахгүй байгааг ашиглаад дуран дээр нь тоглоё гэж байна. Үнэн чанартаа асуудал Үндсэн хуульд биш бидний ёс суртахуунд байгаа юм. Бид энэ өөрчлөлтийг хийснээр долоо дордоод байсныг дал дордуулах гэж байна.
УИХ-ын гишүүн Ц.Цогзолмаа:
-Монгол Улс түүхэндээ томоохон өөрчлөлт хийх гэж байна. Дэлхийн улс орнууд хөгжлөө урагшлуулах зорилгоор Үндсэн хуулиа өөрчилдөг туршлага бий.
Үндсэн хуулийн өөрчлөлт Монгол Улсын хөгжил дэвшил, тусгаар тогтнолын баталгаа болох ёстой. Одоо өргөн барьж байгаа өөрчлөлтөл сэтгэл дундуур байгаагаа олон гишүүн хэлж байна. Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлт үү, шинэчилсэн найруулга уу гэдэг дээрээ эхлээд ойлголцох хэрэгтэй байна.
УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт:
-2010 онд Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай журмын хуулийг баталсан. Энэ дагуу Ерөнхийлөгч, Засгийн газраас санал авсан байх зэрэг шаардлага тавьсан байдаг. Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг боловсруулах ажлын хэсэг Ерөнхийлөгч, Засгийн газар, ШЕЗ, Монголбанк зэрэг холбогдох байгууллагуудаас санал авахаар албан бичиг хүргүүлсэн. Зарим нь санал ирүүлсэн, зарим нь ирүүлээгүй. Ирүүлээгүй 30 хоносон тохиолдолд саналгүй гэж үзнэ гэсний дагуу явж байгаа тул хууль зөрчөөгүй. Харин хоёр, гурав, дөрөв дэх хэлэлцүүлгийг Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай журмын хуулийн дагуу явуулбал хуулийн зөрчил гарахгүй.
УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун:
-Би Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах хэрэгтэй гэж үздэг. Гэхдээ яг өнөөдрөөс Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хэлэлцээд эхэлбэл бид эхлүүлсэн томоохон ажлуудаа дуусгахгүй байх талтай. Оюутолгойн ажлын хэсгийн дүгнэлтийн дагуу Засгийн газарт чиглэл өгөх УИХ-ын тогтоолын төслийг боловсруулах шаардлагатай байгаа.
УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү:
-Парламентад гурван намын төлөөлөл байгаа. Өнөөдөр хоёр намын төлөөлөл хоорондоо зөвшилцөж чадахгүй байна. Ерөнхийлөгчийг эзгүй хойгуур Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хэлэлцэж болохгүй.
УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очир:
-Монгол төр, парламентын үйл ажиллагааг сайжруулахын тулд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж байгааг дэмжиж байна. Орхон, Дархан-Уул аймгийн тухай 2010 онд хотын статустай болгохоор хуулийн төсөл өргөн барьж байсан. Ер нь бол Дархан-Уул, Орхон аймгийг хот болгох, эрх зүйн зохицуулалтыг яаж тусгасан бэ?
УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан:
-Хот тосгон, захиргааны эрх зүйн чиглэлийн судлаачдаар хэлэлцүүлсэн. Ганцхан Дархан, Орхон, Улаанбаатарыг хот гэж хуульчилж болохгүй байгаа юм. Улсын хэмжээнд энэ гурваар хэмжигдэхгүй, цаашид хот бий болгохыг үгүйсгэхгүй. Тиймээс улсын хэмжээнд хотыг хэрхэн нэрлэж, бүсчилж болох вэ гэдэг утгаар нь зохицуулалт хийж өгсөн. Цаашид томьёоллыг ажлын хэсэг цаашид илүү нухацтай авч хэлэлцэх байх.
Ажлын хэсэг А.Бямбажаргал:
-Одоо төслийг өргөн барьсан хувилбарт хууль зүйн техникийн хувьд ерөнхий агуулгыг тогтоох буюу Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж дотор хот байна гэсэн заалт байсныг засаг захиргааны зохион байгуулалтыг өөрөө хийхээр зохицуулалт хийсэн. Хот, тосгон өөрөө өөрийн удирдлагатай болох эрх зүйн үндсийг нээж өгч байгаа юм.
УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил:
-Би ажлын хэсэгт орсон ч Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төслийн зарим заалттай санал нийлэхгүй байгаа учраас гарын үсэг зураагүй гишүүний нэг юм. Ялангуяа дөрөвдүгээр бүлэг буюу Монгол Улсын засаг захиргааны асуудалтай холбоотой бүлгийн дэмжихгүй байгаа. Нэмэлт, өөрчлөлтөд Ерөнхий сайд танхимаа бүрдүүлнэ гэх заалттай холбоотойгоор давхар дээлийн асуудлыг нэг талд нь шийдэхээр зохицуулалт хийх боломж байгаагүй юу. Засгийн газар УИХ-ын өмнө ажлаа хариуцна, тайлагнуулдаг нэг чухал механизм бол УИХ Засгийн газрын сайд нарыг нэг бүрчлэн хэлэлцэж, томилж байгаа.
Ажлын хэсэг:
-Хариуцлагыг нэг л хүн хүлээх ёстой, хариуцлага хүлээж байгаа хүн өөрийнхөө ажлаа хэнтэй хуваалцах, хариуцлагаа хэнтэй хуваалцах вэ гэдгээ л тодорхойлох ёстой олон улсын зарчим байдаг. Түүнийг л тусгаж өгсөн.
УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан:
-1992 оноос хой 27 жилийн турш Үндсэн хууль үүргээ сайн гүйцэтгэсэн. 2016 онд МАН-д 65 суудал өгнө гэдэг нь Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах эрхийг өгсөн гэж ойлгодог. Бид одоо хөгжил дэвшил саад болсон чөдрийг тайлж, чөтгөрийн тойргоос гарах цаг болсон. Бид Үндсэн хуульдаа хуулийг дээдэлсэн, шудрага ёсыг тогтоох шүүхтэй, төртэй байна гэсэн. Харамсалтай нь өнөөдөр иргэд төрдөө итгэхгүй байна. Өнөөдөр Монголд Шударга шүүх байхгүй байна гэдгийг ард түмэн хэлж байна. Бид үүндээ дүгнэлт хийх хэрэгтэй. 27 жил суусан шавраасаа гарах хамгийн зөв гарц Үндсэн хуулийн өөрчлөлт. Өнгөрсөн 27 жил 15 Засгийн газар байгуулагдаж 300 сайд төрсөн байна. Бид гурван жилийн дотор боловсролын салбарт дөрвөн сайд солилоо. Үүн дээрээ бид цэг тавих ёстой.
Сэтгэгдэл (2)