Хотын хойд хэсгийг эзэлдэг Далан давхарын оршуулгын газрыг цэцэрлэгт хүрээлэн болгох тухай хотын захиргааны шийдвэр гарсан ч өнөөг хүртэл ажил хийгдээгүй байв. Харин “Нью Семетри” компани энэ хавраас газрыг өөрийн хөрөнгөөр хэсэгчлэн чөлөөлж, дурсгалын цэцэрлэгт хүрээлэн барихаар ажлаа эхэлж байгаа юм байна. Энэ талаар компанийн захирал М.Мөнхзаяатай ярилцжээ.

-Нийслэл дэх оршуулгын газрыг цэгцлэх, нүүлгэн шилжүүлж цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах тухай олон жил яригдсан. Энэ оноос төсөл бодитой ажил хэрэг болох төлөвтэй. Танай байгууллага голлон зохион байгуулж байгаа гэв үү?

-Өмнө нь энэ хэмжээний төсөл манай улсын хувьд хийгдэж байгаагүй учраас иргэдийн хувьд хүлээлт их байсан.

“Нью Семетри” компанийн хувьд далд оршуулгын үйлчилгээг өөрийн орны уламжлалт зан үйл, олон улсын жишигт нийцүүлэн үзүүлэх зорилгоор 2006 онд байгуулагдсан, үйл ажиллагаандаа Байгаль орчны аюулгүй байдал, чанарын удирдлагын болон хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын олон улсын стандартыг цогцоор хэрэгжүүлсэн далд оршоох үйлчилгээний цорын ганц компани болохыг онцолмоор байна.

Бидний хувьд одсон болон одоо үлдэж байгаа, цаашлаад үр хойчид нь амар амгалан, тэгш сайхан байхын тухайд бүх үйлчилгээндээ сэтгэл шингээж оршуулгын үйлчилгээнд шинэ жишгийг тогтоосоор ирсэн. Энэ нь ч утгаараа энэхүү төслийг өөрийн хөрөнгийн эх үүсвэрээр хэрэгжүүлэх болсон хэд хэдэн шалтгаан байна.

1-рт, Монголчууд бидний хувьд эрт дээр үеэсээ ижий, аав, өвгөдөө ариун дагшин, тухтай, сайхан газар нутаглуулж, хүндэтгэх нь алс ирээдүйдээ зөв сайхан явахын эхлэл гэж үзэж ирсэн. Гэтэл өнөөдөр энэ сайхан өв уламжлалаа гээгдүүлж, оршуулгын газар нь эмх замбараагүй, булш, бунхан эвдэрч, сүйдсэн, хаягдсан байдалтай болсон.

2-рт, Суурьшлын бүсэд оршуулгын газар байгаа нь бидний болоод ирээдүйн хойч үеийн маань эрүүл аюулгүй орчинд амьдрахад ноцтой хохирол учруулах болсон.

3-рт, Нийслэлийг тойрсон оршуулгын газар нь хот хөгжих, тэлэх боломжийг хязгаарлаж байна.

Иймд бид нэн түрүүнд нийгмийн хариуцлагын хүрээнд олон улсын туршлага, жишигт нийцүүлэн хүн амын эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг сайжруулах, салбарын хөгжлийг тэтгэх, хотын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх, оршуулгын үйл ажиллагаатай холбогдолтой олон асуудлыг нэгдсэн цогц байдлаар шийдвэрлэх зорилгоор энэхүү төслийг өөрийн хөрөнгийн эх үүсвэрээр хэрэгжүүлэх ажлыг санаачлан эхлүүлээд байна.

Эцэст нь олон жил нийгмийн хүлээлт үүсгэсэн, багагүй зориг шаардсан энэхүү онцлог төслийг хамтран хэрэгжүүлэх санаачилга гарган, бүхий л талаар дэмжин ажиллаж буй одоогийн хотын удирдлагад талархаж байгаагийн хамт төр, хувийн хэвшлийн сайн жишиг тогтооход анхаарч, хичээж ажиллах болно гэдгээ илэрхийлж байна.

-Төслийн хүрээнд Улаанбаатар хотын иргэдээс санал асуулга явуулсан мэдээлэл байсан. Үр дүн яаж гарав?

Өнгөрсөн хугацаанд бид  төслийн үе шат бүрд олон нийтийн хандлагыг тодорхойлох нээлттэй судалгааг явуулсан. Хамгийн эхэнд төслийн санал гаргахын өмнө төслийг дэмжих эсэх санал асуулгыг www.ikon.mn сайтаар, тухайн газрын оршин суугчдаас цаасаар авсан ба судалгаанд нийт 3340 хүн хамрагдсанаас 94,2 хувь нь дэмжсэн. Мөн 2022 оны 1 сараас төслийн талаарх мэдээллийг хүргэх явцад дахин судалгаагаа явуулахад 99 хувь нь дэмжсэн байдалтай байна. Цаг үеэ олсон, нийгэмд тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхээр хүлээгдэж байгаа төсөл болов уу гэж харж байна.

-Өмнө нь бурхан бологсдын шарилыг олноор нь нүүлгэн шилжүүлж байсан туршлага байгаа юу?

2018 онд нийт 26 мянган өрх айлыг цахилгаанаар хангах төслийн хүрээнд эрчим хүчний дэд станц барих зориулалтаар тус оршуулгын газрын 1.5 га талбай дахь 906 бурхан болоочийг холбогдох зан үйлийг гүйцэтгэн нүүлгэн шилжүүлж, суваргад шүтээнийг залсан. Мөн хот орчим дахь оршуулгын газруудыг цэгцлэх хүрээнд 2020-2021 онд нээлттэй уралдаант шалгаруулалтын үндсэн дээр 4 байршилд зөвшөөрөлгүй газарт оршуулсан нийт 206 шарилыг нүүлгэн шилжүүлж, газрыг бүрэн чөлөөлж, нөхөн сэргээлтийн ажлыг хийж гүйцэтгээд байна.

-Шашны зан үйлийг хэрхэн шийдэж байгаа вэ?

-Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албаны санаачилгаар 2022 оны 2 сард “Оршуулгын салбарын өнөөгийн байдал, тулгамдаж буй асуудал, оршуулгын зан үйл болон нийгмийн сэтгэл зүйд шашны байгууллагын үзүүлэх нөлөө, шийдвэрлэх арга зам” сэдэвт нээлттэй хэлэлцүүлгийг Гандантэгчэнлин хийд болон Монголын бурхны шашны хийдүүдийн тэргүүн нарын хамруулан зохион байгуулсан. Энэ үеэр төслийг бүхэлд нь дэмжиж, Гандантэгчэнлин хийдийн нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалт дор төслийн талбай дахь шарилыг нүүлгэн шилжүүлэх явцад үйлдэх шашны зан үйл, шүнг хэлэлцүүлж, нэгдсэн аргачлал гаргах, мөн тэргүүн ээлжид номын багш нарын лагшин шүтээнийг гаргах өдөр шашны зан үйлийг бүрэн гүйцэтгэн гаргахаар тогтсон. Төрийн төдийгүй, шашны төлөөлөл анх удаагаа хувийн байгууллагын санаачлан, хэрэгжүүлж буй төслийг дэмжиж, хамтран ажиллах болсон нь манай төслийн ач холбогдол, цар хүрээ, онцлогийг илтгэсэн онцлох үйл явдал гэж бид талархаж байгаа.

Мөн нүүлгэн шилжүүлэлтийн явцад талбай дээр лам хуврагууд маань байрлаж ном хурна. Мөн хамтарч ажиллаж байгаа сүм, хийдүүд дээр хурал номыг хамтран даан хуруулах болсныг тэмдэглэх нь зүйтэй байх.

-Төсвөөс хөрөнгө мөнгө гарахгүй компани өөрийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлнэ гэсэн мэдээлэл байсан. Хэдий хэмжээний хөрөнгө, цаг хугацаа зарцуулах бол?

-Самбалхүндэв /70 давхар/-н оршуулгын газрыг хэсэгчлэн чөлөөлж, Дурсгал, хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэн бүхий Оршуулгын мэдээлэл, үйлчилгээний нэгдсэн төв байгуулах төсөл нь 2022-2025 оны хугацаанд дараах байдлаар хэрэгжинэ.

Эхний ээлжид 10 га талбай дахь шарилыг 2022 оны 4 сарын 15-наас 2022 оны 9 сарын 30 хүртэл нүүлгэн шилжүүлж, чандарлах ба чандрыг 2023 оны 4 сар хүртэл хугацаанд “Улаанбаатар буян” ХХК-ийн Буяны төв цогцолборт хадгална. Үндсэн гурван чиглэлийн бүтээн байгуулалт хийгдэнэ.

Чөлөөлсөн газрын 2 га талбайд буяны сүм, хийд бүхий Дурсгал, хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах ба чандар буюу шүтээнийг  цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хөрсөнд эсхүл нийтийн суваргад залж, бүхий л нэрсийг дурсгалын хавтан дээр нэгдсэн байдлаар мөнхөлнө. Энэхүү шарилыг нүүлгэн шилжүүлэх, цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулахад урьдчилсан байдлаар нийт 17,5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт шаардлагатай.

Мөн нас баралттай холбоотой тулгамдаж буй асуудлын нэг болох олон улсын стандартад нийцсэн эрүүл ахуйн болон бусад шаардлага хангасан цогцос хадгалах байрны хүрэлцээгүй байдлыг шийдвэрлэх хүрээнд 1 га хүртэл талбайг цогцос хадгалах байрны зориулалтаар чөлөөлж, Шүүх, эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд хүлээлгэн өгнө.

Оршуулгын мэдээлэл, үйлчилгээний нэгдсэн төвийн тухайд иргэдэд оршуулгын үйл ажиллагаатай холбоотой төрийн болон хувийн байгууллагын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай, чирэгдэлгүй хүргэх боломж, нөхцөлийг бүрдүүлэх хүрээнд нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэхээр төлөвлөсөн. Тодруулбал, салбарт хэрэгжиж буй төрийн бодлого, чиглэлийг таниулах, бодит мэдээллээр танхим, иргэдэд хууль зүйн болон сэтгэл заслын үнэ төлбөргүй үйлчилгээ үзүүлэх болон ар гэрт эмгэнэл илэрхийлэх боломжийг хангах танхим, мөн гадна талбайд уламжлал, ёс заншилд нийцсэн олон нийтийг хамруулах боломж, нөхцөлийг хангасан задгай талбайн үдэх ёслолын өргөө зэрэг байхаар төлөвлөж байгаа ба өнөөдрийн байдлаар энэхүү бүтээн байгуулалтын зураг төслийн ажил эцэслэгдээгүй байгаатай холбоотойгоор хөрөнгө оруулалтын дүнг тодорхой хэлэх боломжгүй байна.  Иргэд энэ газарт шинээр оршуулгын үйл ажиллагаа хийгдэнэ, чандарлах газар болно гэсэн буруу ташаа ойлголт байна. Иймээс Далан давхарт дахин шинээр оршуулгын үйл ажиллагаа хийгдэхгүй гэдгийг онцгойлон хэлэх байна.

-Хуучны оршуулгын газруудад талийгаачдаа эргэж олоход хүндрэлтэй байдаг. 10 га газарт оршуулсан талийгаачдын нэгдсэн бүртгэл хийгдсэн үү? Ар гэрийнхний зүгээс ирж байгаа санал хүсэлт нь юу байгаа бол?

Бидэнд өнөөдрийн байдлаар тулгамдаж байгаа асуудал бол бурхан болоочийн ар гэрийг олж тогтоох явдал. Учир юунд вэ гэхээр холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу иргэний бүртгэл нас барсны гэрчилгээ олгосноор дуусгавар болдог. Энэ нь бурхан болоочийг хэзээ, хаана, хэн, хэрхэн оршуулсан албан ёсны мэдээлэл байдаггүй. Иймээс бид аль болох олон нийтэд мэдээлэх, ар гэрийнхнийг олж тогтоох тал дээр илүү ач холбогдол өгч ажиллаж байна.

Төслийн мэдээллийг олон нийтэд хүргэж эхэлснээс хойш нийт 4 мянга гаруй хүн вэб сайтаас мэдээлэл авсан байна. Мөн Утсаар 1400 орчим ар гэрийнхэн холбогдож тухайн бурхан болооч төслийн байршилд хамрагдсан эсэхийг тодруулж лавлахын зэрэгцээ төсөлтэй холбоотой дэлгэрэнгүй мэдээллийг авсан. Төслийн талбайд байгаа 170 орчим талийгаачийн ар гэр нь тодорхой болсон. Бидэнтэй холбогдсон ар гэрийнхэн төслийг маш нааштай хүлээн авч байгаа хандлага байна. Бурхан болоочоо эргэж тойрмоор байдаг. Байрлалыг нь олж чадахгүй бэрхшээл байсан. Харин та бүхний төслийн үр дүнд бид оллоо. Цэгцтэй хүндэтгэлтэй орчинд бурхан болоочоо залах нь ээ гэж баярласан талархсан сэтгэгдлүүд олонх нь байна. Мөн эсрэгээрээ бухимдал үүсгэж байгаа гол асуудал юу байна вэ гэвэл төсөлд хамрагдаагүй ар гэрийнхний хувьд нийтээр нь 73 га газраар нь чөлөөлөгдөхгүй байгаатай холбоотой санал хүсэлт давамгайлж байна.

Бидний хувьд, энэхүү төсөл нь төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааны сайн жишиг тогтоох, цаашлаад Улаанбаатар хотын 2030 он хүртэлх хөгжлийн чиг хандлагын баримт бичигт тусгасны дагуу тус оршуулгын газрыг бүхэлд нь Дурсгалын цэцэрлэгт хүрээлэн болгох ажлын эхлэл гэж харж хүндэтгэлтэй, хариуцлагатайгаар хичээн ажиллаж байна.

Бид төслийг бүхий л талаар нээлттэй байх зарчим баримталж байна. Энэ нь талийгаачийн ар гэрийн хувьд төслийн талаарх санал, хүсэлтээ илэрхийлэх, өөрийн талийгаачийн шарилыг нүүлгэн шилжүүлэх үйл ажиллагаанд биечлэн оролцохоос гадна зан үйл шашны хувьд нээлттэй, мөн төрийн эрх бүхий байгууллага болон иргэний нийгмийн байгууллагын зүгээс төслийн бүхий л шатанд оролцох, хамтран ажиллах, цаашлаад хяналт тавих боломжийг нээх зорилгоор шарилын хөдөлгөөнийг зайнаас хянах тусгай программ захиалан хийлгэх, нүүлгэн шилжүүлэлтийн явцыг баримтжуулах бичлэг  чиглэлээр бэлтгэл ажлыг хангаж байна.

Эцэст нь та бүхэн төслийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл манай www.sambalkhundev.mn сайтад хандахаас гадна 7210-0101 утсаар холбогдох боломжтой.